İş Kurmak

Harika bir fikre veya güçlü becerilere sahipsiniz ve bir işletme sahibi olmayı denemeye hazırsınız. Bir fikri işe dönüştürmek basit değildir ancak işletme sahibi olmak için aldığınız riskler size kişisel ve finansal ödüller olarak geri dönebilir.

Almanız gereken önemli bir karar da, yasal bir iş kurma sürecinden geçmek isteyip istemediğinizdir.

İşinizi kurma sürecinde, işletmeniz için birçok farklı yasal yapıdan birini seçebilirsiniz. Bazı şirket türleri size kişisel ve işletme finansınız arasında neredeyse hiç yasal veya finansal ayırım yapma seçeneği sunmaz. Çoğu durumdaysa yasal ve finansal olarak işletme sahibinden ayrı olan bir kuruluş (genellikle tüzel kişi olarak adlandırılır) oluşturur.

Şirket Kurmanın Faydaları

Ayrı bir ticari kuruluş kurmak size birkaç avantaj sağlayabilir:

Riskinizi sınırlandırır.

​Ticari bir kuruluş kurmak, kişisel varlıklarınızı ve borcunuzu işletmenin varlıklarından ve borçlarından ayırmanıza olanak tanır.

Kişisel varlıklarınız; eviniz, arabanız ve banka hesaplarınızdaki para gibi sahip olduğunuz ve bir değere sahip olan şeylerdir. Kişisel yükümlülüğünüz; bir kişi, kuruluş veya hükümetin zarar görmesi ya da sizin ya da yükümlü olduğunuz bir işletmenin borçlanması durumunda oluşacak yasal sorumluluk alanınızı belirtir.

Bir işletmenin varlıklarına ekipmanlar, banka hesap bakiyeleri (örneğin, tasarruf veya çek hesaplarındaki) ve işletmeye borçlu olunan para dahil edilebilir. Bir kişi, kuruluş veya hükümetin zarar görmesi gibi durumlarda, yasal olarak bir ticari kuruluşun sorumluluğu bulunabilir. Bu, işletmenin konumuna bağlı olabilir, işletmenin ürününden kaynaklanabilir veya işletme başka birine borçlu olduğunda meydana gelebilir.

Örneğin; birileri mağazanızda kayabilir, düşebilir ve yaralanabilir. Bu kişi size dava açarsa mahkeme, hastane masrafları için bir kişinin ödeme yapması gerektiğine karar verebilir. Peki bu kişi kim olabilir?

Ayrı bir ticari kuruluş kurmadıysanız hastane masraflarından bizzat siz sorumlu tutulabilirsiniz (diğer bir deyişle, yükümlü olabilirsiniz). Ayrı bir ticari kuruluş kurduysanız faturalardan işletme sorumlu olabilir.

Ayrı bir ticari kuruluş kurduysanız faturaların ödenmemesi durumunda işletme kapanabilir. Ancak eviniz, aracınız, kişisel tasarruflarınız ve diğer varlıklarınız korunur. Yasal olarak bir ticari kuruluş oluşturarak kişisel sorumluluğunuzu azaltırsınız.

Bununla birlikte, yasal sistem istisnalarla doludur ve bir ticari kuruluş kurmak her zaman sorumluluğunuzu azaltmaz veya kişisel mülkünüzü ve paranızı korumaz. Örneğin birçok küçük işletme sahibi, bir işletme kredisi veya kredi kartı alırken borçları şahsen geri ödemeyi taahhüt etmelidir. Veya işletme ve kişisel hesaplarınızı karıştırırsanız işletme masraflarından da sorumlu olabilirsiniz.

Ayrı bir ticari kuruluş oluşturmanın faydaları şunlardır:

• Ek paraya erişim.
  Bazı kredi türleri, kredi miktarları ve finansmanlar genellikle yalnızca bir ticari kuruluşunuz varsa kullanılabilir. Örneğin, yatırımcılar size şirketinizin kısmi mülkiyeti karşılığında para teklif edebilirler (bu şirketinizde hisse senedi olarak da adlandırılır). Bir ticari kuruluş kurmadıysanız hisse senedi teklif etmek zor olabilir.
• İşletme kredisi oluşturmak.
  İşletmeniz bir iş kolu oluşturmak veya tedarikçilerle daha iyi bir anlaşma yapmak amacıyla kullanabileceği kendi işletme kredisi geçmişini ve işletme kredisi notlarını oluşturabilir. İşletme kredisi geçmişi, işletme ile işletme sahibi arasında ayrım oluşturmaya ve bunu devam ettirmeye yardımcı olabilir. İşletme kredisi ve finansman seçeneklerine erişim, kişisel paranızı veya kredinizi kullanmadan işinizi yürütmeniz ve geliştirmeniz için para kaynağı sağlar.
• Vergi tasarrufu sağlamak.
  İşletme sahipleri, işletmenin sahibi veya işletmenin bir çalışanı olarak ödeme almak gibi çeşitli seçenekler arasından seçim yapabilir. Bazı seçenekler vergilerde şahsi olarak yapacağınız ödemeyi azaltabilir.
• Gelecekte işletmeyi satmak.
  Gelecekte işletmenizi satmayı düşünüyorsanız ayrı bir ticari kuruluş oluşturursanız işletme sahipliğini başka birine devretmek daha kolay olabilir.
• Profesyonel görünmek.
  Bir ticari kuruluş kurmak; tedarikçilerle, yatırımcılarla, finansal kurumlarla ve müşterilerle iş yaparken daha profesyonel görünmenize yardımcı olabilir.

Bir ticari kuruluş kurmak isteyip istemediğinize karar vermenin yanı sıra işletmeniz için ne tür bir yasal yapıya sahip olmak istediğinizi de seçmeniz gerekir.

Bir işletme yapısı seçme

Birçok küçük işletme sahibi, ticari kuruluş kurarken çeşitli seçenekler arasından seçim yapabilir. Bu seçeneklerden bazıları kişisel ile ticari yükümlülüğünüz ve finansmanınızı birleştirirken, diğerleri ikisi arasında bir ayrım sunar. En yaygın yapılar şunlardır:

• Anonim Şirket
• Limited Şirket
• Kollektif Şirket
• Komandit Şirket
• Kooperatif

Ayrıca kâr amacı gütmeyen şirketler de bulunmaktadır. İşletmeniz kamu yararı için kurulduysa bu bir seçenek olabilir.

Her işletme yapısının kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır. Tercih edilecek en iyi seçenek kişisel finansal durumunuza ve işletmenin hedeflerine göre değişebilir.

Aşağıda kâr amacı güden şirketlerin her birine genel bir değerlendirmede bulunulmuştur ancak dikkate alınması gereken birçok nüans vardır. İşletmenizin yapısını seçmeden önce bir muhasebeciye ve avukata danışmak akıllıca olacaktır.

 

Anonim Şirket

Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından yalnızca malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir.

Asgari sermaye tutarı 50.000 Türk Lirasıdır. (Kayıtlı sermaye sistemini1 kabul eden halka açık olmayan anonim şirketler açısından başlangıç sermayesi ise en az 100.000 Türk Lirası olabilir.) Nakdi olarak taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az dörtte birinin tescilden önce ödenmesi zorunludur. Geri kalan miktar şirketin tescilini izleyen 24 ay içerisinde ödenir. Ödeme takvimi şirket esas sözleşmesinde düzenlenebileceği gibi, yönetim kurulunca da belirlenebilir.

Pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile şirkete karşı sorumludur. Anonim şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir. Anonim şirketin, yazılı ve merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret siciline tescil edilen bir esas sözleşmesi bulunur.

Anonim şirketler payları temsil etmek amacıyla nama yazılı ve hamiline yazılı pay senedi çıkarabilirler. Ayrıca tahvil ve benzeri borçlanma araçları da ihraç edebilirler.

Tek pay sahipli anonim şirket kurulabilir. Gerçek ve tüzel kişiler pay sahibi olabilir.

Kural olarak, payların devri için genel kurul onayına ihtiyaç yoktur. Pay sahipleri serbestçe ellerindeki payları başkalarına devredebilirler Belirli faaliyet konularını yürüten anonim şirketler ile bilanço aktif toplamı, yıllık net satış hasılatı, çalışan sayısına göre belirlenen ölçütlerin eşik değerlerini aşan anonim şirketler bağımsız denetime tabidir.

Anonim şirketler payları halka arz olunabilen ve payları borsada işlem görebilen tek şirket türüdür.

 

Limited Şirket

Limited şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından yalnızca malvarlığıyla sorumlu olan şirkettir.

Tek ortaklı limited şirket kurulabilir. Ortakların sayısı elliyi aşamaz. Limited şirket ortakları gerçek kişi veya tüzel kişi olabilir.

Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler. Ortaklar şirketten tahsil edilemeyen kamu borçlarından dolayı sermaye payları oranında sorumludur

Limited şirketin esas sermayesi en az 10.000 Türk Lirasıdır. Nakdi olarak getirilen sermayenin tamamının şirketin tescilinden sonraki 24 ay içinde ödenmesi mümkündür. Ödeme takvimi şirket sözleşmesinde düzenlenebileceği gibi, müdürler tarafından da belirlenebilir

Limited şirketin, yazılı ve merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret siciline tescil edilen bir şirket sözleşmesi bulunur.

Limited şirketlerde hamiline yazılı pay ihraç edilemez.

Limited şirketler halka arz olunamaz.

Limited şirket paylarının devri genel kurul onayına tabidir.

 

Kollektif Şirket

Kollektif şirkete yalnızca gerçek kişiler ortak olabilir.

Kollektif şirket en az iki ortakla kurulur.

Şirketin ortakları, şirket alacaklılarına karşı ikinci dereceden sınırsız sorumludur.

Şirket ortaklarından her biri ayrı ayrı şirketi yönetme hakkını ve görevini haizdir. Ancak, şirket sözleşmesiyle veya ortakların çoğunluğunun kararıyla yönetim işleri ortaklardan birine, birkaçına veya tümüne verilebilir.

Kollektif şirketlerde sermaye şartı yoktur.

 

Komandit Şirket

İki çeşit komandit şirket vardır; adi komandit şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket.

Adi komandit şirket bir şahıs şirketidir, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket ise sermaye şirketidir.

Komandit şirketin en önemli özelliği sınırlı ve sınırsız sorumlu ortakları bir arada barındırmasıdır. Bazı ortaklar sınırlı, bazı ortaklar sınırsız sorumludur.

Komandit şirket, biri komandite (sınırsız sorumlu) ortak, biri komanditer (sınırlı sorumlu) ortak olan en az iki kişi tarafından kurulabilir. Komandite ortaklar yalnızca gerçek kişi olabilir. Komanditer ortaklar gerçek veya tüzel kişi olabilir.

Komandite ortağın sorumluluğu kollektif şirket ortağı gibidir. Alacağını şirketin malvarlığından karşılayamayan alacaklılar, komandite ortaklara başvurabilir. Komandite ortaklar şirketi yönetirler.

Komanditer ortakların sorumluluğu koyduğu veya taahhüt ettiği sermaye miktarı ile sınırlıdır. Komanditer ortaklar şirketi yönetemez.

 

Kooperatif

Kooperatif şirket, şahıs şirketi veya sermaye şirketi olmamakla beraber sayılan diğer şirketler gibi bir ticaret şirketidir.

Kooperatifler, ortakların belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklardır.

Kooperatif, özel türler saklı kalmak kaydıyla en az yedi ortakla kurulur.

Yönetim kurulu Türk vatandaşı olan ve Kanunda aranan diğer şartları taşıyan gerçek veya tüzel en az üç kişiden oluşur. Yönetim kurulu üyeleri en çok dört yıl için seçilebilirler. Ana sözleşmede aksine hüküm yoksa tekrar seçilebilirler.

Her ortak en az bir, en fazla beş bin pay taahhüt eder. Bir ortaklık payının değeri 100 Türk Lirası’dır.

Ana sözleşmede hüküm bulunması kaydıyla, kooperatif alacaklılarına karşı ortakların ikinci dereceden sınırsız sorumlu olacağı ya da taahhüt ettikleri sermaye payından fazla belirli bir miktara kadar sınırlı sorumlu olacağı kararlaştırılabilir.

Genel kurul tarafından en az bir yıl için, kooperatifin denetleme organı olarak bir ya da daha fazla denetçi seçilir. Denetçilerin yönetim kurulu üyesi olma şartlarını taşıması gerekir.

Kooperatif genel kuruluna, genel kuruldan üç ay öncesinde ortak olmayanlar hariç tüm ortaklar katılabilir. Yapı kooperatiflerinde bu şart aranmaz.